NIEUWE WEBSITE
Het Jacob Israël de Haan Genootschap ontwikkelt op deze pagina een nieuwe website ter gelegenheid van het Jacob Israël de Haan herdenkingsjaar in 2024.
Dan gedenken we de honderdste sterfdag van Jacob Israël de Haan (31 december 1881 Nederland – 30 juni 1924 Palestina).
Eerst Nederlands eerste militante homo activist, nadien in Palestina spraakmakend joodse activist, zijn leven lang auteur van proza, poëzie, columns en commentaren om nimmer te vergeten.
Totdat de site eind 2023 online gaat publiceren we op deze pagina artikelen over verschillende aspecten van het leven en werk van de Haan. Het eerste vindt u hieronder en bespreekt de dichtregel naar vriendschap zulk een mateloos verlangen op het Homomonument te Amsterdam.
Een onderdeel van het Homomonument, Amsterdam
AAN EEN JONGE VISSER
Rozen zijn niet zo schoon als uwe wangen,
Tulpen niet als uw blote voeten teer,
En in geen ogen las ik immer meer
Naar vriendschap zulk een mateloos verlangen.
Achter ons was de eeuwigheid van de zee,
Boven ons bleekte grijs de eeuwige lucht,
Aan ’t eenzaam strand dwaalden alleen wij twee,
Er was geen ander dan het zeegerucht.
Laatste dagen samen, ik ging naar mijn Stad,
Gij vaart en vist tevreden, ik dwaal rond
En vind in stad noch stiller landstreek wijk.
Ik ben zó moe, ik heb veel liefgehad.
Vergeef mij veel, vraag niet wat ik weerstond
En bid dat ik nooit voor uw schoon bezwijk.
Jacob Israël de Haan
Jacob Israël de Haan "dichter en schrijver (1881-1924), voorvechter van de homo-emancipatie. Verwierf bekendheid met zijn roman uit 1904, 'Pijpelijntjes', waarin hij het leven van alle dag in De Pijp beschrijft. Door het homo-erotische karakter van dit boek werd hij ontslagen als redacteur van 'Het Volk'.
In 1919 werd hij lector in Jeruzalem, waar hij zich onder andere inzette voor de vrede tussen joden en arabieren. In 1924 werd hij door extremistische zionisten vermoord." (als beschreven in het Amsterdamse Straatnamenregister).
…Naar vriendschap zulk een mateloos verlangen…
Jacob Israël de Haan
Die mooie dichtregel onder je voeten op het monument is van Jacob Israël de Haan, Nederlands eerste militante homo-activist. Hij werd in 1881 geboren in een traditioneel joods gezin in Drenthe zonder centen, groeide vanaf 1885 op in Zaandam en Haarlem, wist in 1900 als jonge onderwijzer naar Amsterdam te ontsnappen, maakte zich al gauw onmogelijk met baanbrekende homo-romans waarvan hij z’n leven lang geen woord terugnam en verdween in 1919 voorgoed uit Nederland naar Palestina – waar hij in 1924 veel te jong, pas 42 jaar, in Jeruzalem werd vermoord. Tot zijn laatste snik liet hij zijn mannenliefde niet door anderen bezoedelen of aanvechten, door niemand. Hij wilde van geen aantasting weten. Hij maakte van zijn romans, verzen en geloofsovertuiging een vrijplaats voor z’n romantische gevoelens, een luchtbrug naar een coming out en acceptatie die in Nederland nog helemaal niet bestonden, nog heel lang niet, die hij ook nooit zou meemaken. Volgend jaar gedenken we zijn 100ste sterfdag op 30 juni 2024.
In z’n benauwde joodse Zaanse jongensjaren viel hij uit de toon door zijn manier van doen, lopen, praten. Zijn lieve moeder Betje Rubens zei tien jaar later tegen de buurvrouwen “Ach over honderd jaar is dat alles heel normaal!” In z’n kweekschooljaren in Haarlem brak hij met zijn strenge opvoeding. De Haarlemse rabbijn De Vries confronteerde hem met de nieuwste ideeën over het jodendom. Bovendien raakte Joop of Joob, zo noemde De Haan zich een poosje, bevriend met de invloedrijke psychiater-schrijver Frederik van Eeden, 20 jaar ouder, op wie hij open en bloot smoorverliefd werd: “er wordt wel druk gewauweld over m’n ‘hopeloze liefde’ maar ik trek het me niet aan… ik vind altijd goed dat wat ik zeg, doorverteld wordt. Anders zeg ik ’t maar liever niet.” Zijn leven lang heeft hij meer gehouden van die man dan van zijn vrouw, is later wel gezegd.
Henk van Ulsen draagt op het Homomonument het gedicht 'Aan ene jonge visser’ voor.